20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 20 Temmuz 1974 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Harekâtı anısına her yıl kutlanan resmî bayramlardan biridir.
20 TEMMUZ'DA NE OLDU?
Kıbrıs Harekâtı'nın TSK kod adı: "Atilla Harekâtı'dır.
20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı.[ 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.
Türkiye Cumhuriyeti; harekâtın, Zürih ve Londra Antlaşması'nın 4. maddesine istinaden düzenlendiğini savunmaktadır. Fakat Birleşmiş Milletler[28] ve Avrupa Konseyi bu harekâtı işgal olarak değerlendirmektedir.
20 Temmuz 1974 tarihinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 353 sayılı kararında "Uluslararası güvenlik ve barış için ciddi tehlikeye yol açan ve bölge üzerinde olağanüstü infiale müsait bir ortam yarattığından Birleşmiş Milletler ciddi bir endişe duymaktadır. Tüm devletlerin Kıbrıs Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğüne saygı duyması gerekir. Yabancı askerî müdahaleye derhâl son verilmelidir." diyerek harekâta karşı olduğunu belirtti ve ateşkese çağırdı. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 11 Mayıs 1984 tarihindeki 550 sayılı kararında ise durumu "işgal" olarak niteledi.
Avrupa Konseyi Parlamentler Meclisi, 29 Temmuz 1974 tarihli 573 sayılı kararında birinci harekâtın uluslararası antlaşmalar çerçevesinde gerçekleştiğini belirtti. Birinci harekâtın antlaşmalar çerçevesinde yasal bir müdahale olarak değerlendirilmesi mümkündür ancak belli bir bölgede kontrol kurulmasını sağlayan ikinci harekât bu kapsamda değerlendirilmemektedir.[36] Uluslararası kuruluş kararlarının çoğu, oluşan durumu "yasa dışı istila" olarak tanımlamaktadır.
20 TEMMUZ KKTC'DE ULUSAL BAYRAM
Ulusal bir bayram olarak kutlanan 20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı, her yıl resmî törenlerle kutlanır.
Stadyumlarda kutlama törenleri düzenlenir. Harekât ile ilgili oyunlar, sergiler, paneller ve konserler halka açık olarak düzenlenir. Çoğu Kuzey Kıbrıs vatandaşı, kutlama amacıyla evlerine Türkiye bayrağı ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bayrağı asar.
Gerçekleşen törenlere Türkiye'den üst düzey siyasetçi ve asker katılımları olur. Törenlerde ayrıca Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı ve Kuzey Kıbrıs Meclis Başkanı hazır bulunur.
Etkinlikler, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin adaya ilk adım attığı Yavuz Çıkarma Plajı’ndaki düzenlenen törenlerle başlar.
Boğaz Şehitliği, Lefkoşa Atatürk Anıtı ve Dr. Fazıl Küçük Anıt Mezarı’nda resmî ziyaretçiler ile anma törenleri ve konuşmalar yapılır ve Dr. Fazıl Küçük Bulvarı’nda geçiş töreni gerçekleşir.
