İş hukuku açısından gece ve gündüz çalışmaları arasında ciddi farklılıklar bulunmaktadır. Gece mesaisinin süresi; sektör, vardiya düzeni gibi etkenlere bağlı olarak değişmekle birlikte, belirlenen yasal çerçeveye uyulmadığında işverenler için maddi yaptırımlar söz konusu oluyor.
Yasaya göre gece mesai saatleri 20.00 ile 06.00 arasını kapsamaktadır. Bazı sektörlerde gece çalıştırma izni verilse de, bu sürelerin aşılması ya da hukuki çerçeveye aykırı bir durum söz konusu olduğunda işverenler ceza ile karşı karşıya kalabilmektedir. SGK Başuzmanı İsa Karakaş, Türkiye Gazetesi’ndeki köşe yazısında gece çalışmasının özel şartlar içerdiğini vurguladı.
BU SEKTÖRLERDE ÇALIŞANLAR DİKKAT
Turizm, özel güvenlik ve sağlık sektörleri gibi alanlarda gece çalışması yasal çerçevede mümkündür. Ancak, çalışanların gece vardiyasında 7,5 saatten uzun süre çalıştırılması halinde yazılı onay alınması gerekmektedir. Bazı sektörlerde ise, işçinin onayı olsa dahi bu sürenin aşılmasına izin verilmemektedir.
Vardiya sistemiyle çalışan iş yerlerinde, gece ve gündüz vardiyaları arasında dönüşüm yapılacaksa, iki haftalık nöbetleşme düzeni uygulanabilir. Vardiya değişikliği yapılan çalışanlara ise kesintisiz en az 11 saatlik dinlenme süresi tanınmalıdır. İş yerindeki giriş-çıkış kayıtları ve iç yazışmalar, gece çalışmasının ispatında önemli deliller olarak kabul edilmektedir.
21 BİN TL CEZASI VAR
18 yaşından küçük bireylerin gece çalıştırılması yasaktır.
Hamile çalışanlar ile doğum sonrası ilk bir yıl içinde olan anneler gece vardiyasında yer alamaz. Bu sürenin sonunda doktor raporu ile sağlık açısından uygun olmadığı belirlenen kişiler, gece çalıştırılamaz.
Gündüz vardiyasında çalışan bir personel, rızası dışında gece vardiyasına alınırsa, iş sözleşmesini feshetme hakkına sahiptir.
Haftalık çalışma süresi 45 saati aşmamış olsa bile, bir çalışanın gece 7,5 saatten uzun süre görev yapması halinde fazla mesai ücreti ödenmelidir.
Mevzuata aykırı hareket eden işverenlere işçi başına 21 bin 213 TL’ye kadar idari para cezası uygulanmaktadır. Ayrıca, fazla mesai ücretinin ödenmemesi durumunda işçi başına 2025 yılı için 3.837 TL ek ceza kesilmektedir.
