Yüksek enflasyon ve buna bağlı olarak düşen alım gücü, vatandaşın yeni teknolojiye ulaşmasına da engel oldu. Cep telefonu piyasasında ikinci ele talebin adeta patladığını ifade eden ve sıfır ürün satamadıklarını söyleyen esnaf, tamire olan rağbetin de yüzde 40 arttığını belirtti.
Türkiye’nin gündeminde yer alan yüksek enflasyon, vatandaşın hayatını her açıdan etkilemeye devam ediyor. Döviz kurlarındaki artışın da etkisiyle ikiye, üçe katlanan fiyatlar nedeniyle geçim için çareler arayan pek çok vatandaş, yeni teknolojiden de uzaklaşmak zorunda kaldı.
İkinci el cep telefonu piyasasında satışların geçen seneye göre ikiye katlandığını ifade eden esnaf, 7 sene önce çıkan modellerin bile piyasada halen rağbet gördüğünü dile getirdi. Alım gücü büyük ölçüde kaybolan ve bu sebeple ikinci el dahi cihaz alamayan vatandaşlar ise soluğu tamircilerde aldı. Esnaf, tamire olan ilginin de geçen seneye göre yüzde 40 arttığını savundu.
Konu hakkındaki düşüncelerini eskisehir.net’e anlatan esnaf, ikinci ele olan talep artışının halkın ekonomik durumunun göstergesi olduğunu ifade etti.
‘İkinci el bile pahalı geliyor’
Atila İletişimin sahibi 39 yaşındaki İbrahim Kavaklı, yaşanan durumu ‘Bit pazarına nur yağdı’ sözleriyle niteleyerek, “Maalesef hayat pahalılığı çok kötü bir düzeye ulaştı. Bu yüzden herkes ikinci el cihazlara yöneliyor. Hatta ikinci el cihazlar bile vatandaşlara çok pahalı geliyor. İnsanlar şu anda bin liraya, 700 liraya cep telefonu almak istiyor. Bu da halkın ekonomik düzeyinin ne kadar düşük olduğunu gösteriyor. Durum böyleyken bir telefona 20-30 bin lira veren insanlar da var. Bu da gelir adaletsizliğin ne kadar yüksek olduğunun bir göstergesi” değerlendirmesinde bulundu.
‘Faturasını ödemek için telefonlarını satıyorlar’
Kavaklı, “İkinci el satışlar artarken ikinci el cihaz alımı da arttı. Birçok insan ekonomik sıkıntılardan dolayı elindeki cihazı satıp daha düşük model bir cihaz alıyor. Bize gelip dertleşiyorlar… Faturasını ödemek için telefonunu satan insanlar var. Maalesef buradan bile ekonominin ne kadar kötü olduğunu ve alım gücünün düştüğünü görebiliyoruz” dedi.
‘Tuşlu telefon satılıyor’
Piyasada, 2015 yılında çıkan ürünlerin bile ciddi oranda talep gördüğünü anlatan Kavaklı, “Tuşlu telefon satılıyor maalesef… 2015’te üretilen telefonlar halen vitrinlerde. Fiyatları cihaza göre değişiyor. 2015’ten kalan Samsung marka cihazlar 700-800 liradan alıcı buluyor. Cihazın temizliğine göre de bin, bin 200 liraya kadar gittiği oluyor. Sıfır olarak satılan tuşlu telefonlar bile 450 lira…” diye konuştu.
‘Cihazlarını bozdurup borçlarını ödüyorlar’
Kavaklı, şöyle devam etti:
“Aslında ikinci elde enflasyon oranı kadar bir fiyat artışı olmadı. Mesela geçen sene bin liraya satılan bir ürün şu anda bin 200, bin 300 lira civarında. Çünkü ürünün eskimesiyle alakalı bir fiyat-performans oranı var. Bir de yeni ürünler piyasaya çıktıkça eski ürünlerin fiyatı düşüyor. Sıfır ürün nerdeyse hiç satılmıyor çünkü sıfır ürünleri insanlar genelde Vodafone, Turkcell gibi yerlerden faturasına ek olarak alıyor. Hatta bazen cihazları oradan alıp gelip burada bozduruyorlar. Örneğin; beş bin liraya aldığı bir cihazı gelip burada dört bin liraya satıyor. O parayla da kredi kartı borcunu veya faturasını ödüyor. Böyle de bir ciddi bir piyasa var.”
‘Sıfır cihaz fiyatları iki, üç kat arttı’
Kavaklı, sözlerini şöyle sonlandırdı:
“Bizim gibi esnaf çok fazla sıfır cihaz satamaz çünkü biz bazı mağazalar gibi vadeli satış yapamıyoruz. Bu mağazalar cihazın fiyatını iki katına çıkartıp insanlara vadeli şekilde satıyorlar. Biz bunu yapamıyoruz, elden taksit imkanımız da yok. Bizim kredi kartına taksit yapmamız bile yasak. İnsanların ilk yöneldikleri şey taksit ve vadeli satış çünkü insanların alım gücü düşük… Sıfır ürünler en düşük üç bin 500 liradan başlıyor; 35-40 bin liraya kadar çıkıyor. Sıfır cihazlarda da ciddi bir fiyat artışı var. Örneğin şu anda iPhone 11, 15 bin lira, geçen sene beş bin 500 liraydı. Sıfır cihazlarda iki, üç katına varan fiyat artışı var diyebilirim.”
‘İnsanlar tamire yöneldiler’
Cep Usta Teknik Servisin işletmecisi 35 yaşındaki Ersin Dindaş da ikinci el cihaz satışlarının hız kazandığını ifade ederek, “Geçmiş yıllara göre çok fazla bir artış var. Bunun sebebi de enflasyonun artması, insanların sıfır cihaz alımında zorlanması. Bu da vatandaşları ikinci ele yöneltti. İkinci elin yanında doğal olarak ellerindeki telefonları da değerlendirmek istiyorlar. Hafıza artırımları, tadilat gibi işlemler de arttı. İnsanlar tamircilere daha fazla yöneldiler. Tamir oranı geçen seneye göre yüzde 30-40 arttı” sözlerine yer verdi.
‘Sıfır ürün fiyatları artınca ikinci el de yükseldi’
İkinci el ürün fiyatlarının geçen seneye göre iki kat arttığını kaydeden Dindaş, “Bin 500 liraya alabildiğiniz bir makineyi şu anda üç bin liraya alabiliyorsunuz. Bu rakamlar da sıfır cihazların fiyatlarının artmasıyla yükseldi. Sıfır cihazların fiyatları artınca ikinci el fiyatları da onları takip etti. Vatandaşlar ikinci elde genelde yeni nesil makinelere bakıyorlar. Çünkü yazılım güncellemeleri cihazlar için önemli. Buna bağlı olarak yazılımları belirli bir sürümün altına düştüğünde bazı uygulamaları kullanamıyorsunuz. Bu nedenle olabildiğince yeni model makinelere bakıyorlar” değerlendirmesinde bulundu.
‘Ucuz ürünler sağlam değil’
Dindaş, tamire başvuran insanların en çok hafıza artırımı talep ettiklerini söyleyerek, “Şu anda güncel modeller genelde 16 GB hafızadan başlıyor. 32, 64, 128 GB gibi hafızalar da mevcut. Bu nedenle hafıza artırımlarına talep daha da çok arttı. Sıfır cihazlarda fiyatlar iki katına çıktı. Şu anda alınabilecek en ucuz sıfır cihazlar ortalama 2 bin 500 liradan başlıyor. Bu cihazlar müşterilerin çoğu ihtiyacını özellik olarak karşılıyor fakat sağlamlık olarak tabii ki de karşılamıyor. Sonuçta biz bu makineleri her yerde kullanıyoruz. Hiçbir zaman elimizden düşürmüyoruz. Her yerde kullanmamız nedeniyle de arızaları çok fazla artıyor. Ne kadar sağlam olursa fiyat da artıyor. 40 bin liraya kadar telefonlar var” yorumunu yaptı.
‘İkinci el fiyatları cihaza göre değişiyor’
İstiklal Mahallesi’nde yer alan bir cep telefonu mağazasında çalışan 20 yaşındaki Şilan Nur Kamas ise vatandaşın ikinci ele yöneldiğini belirterek, “Sıfır ürünlere göre ikinci el satışlarımız daha yüksek. Sıfır ürünlerin fiyatları bayağı bir arttı. İkinci el ürünlerde fiyatlar cihazın temizliğine göre değişiyor. Bir cihazı 3 bin liraya da, 5 bin liraya da bulabilirsiniz. Tabii fiyatlarda geçen seneye göre neredeyse yüzde 50 bir artış var. Sıfır ürünlerde ise satışlarımız yarı yarıya düştü. Zaten artık 32 GB hafızaya sahip telefonlar artık hiç kimsenin işini görmüyor. 64 GB’lık cihazlarımız da dört bin liradan başlıyor diyebilirim. 30 bin liraya kadar çıkan cihazlarımız var” dedi.
Vatandaşa göre durum sürdürülebilir değil
Konu hakkındaki görüşlerini eskisehir.net’e aktaran vatandaşlar ise cep telefonu piyasasındaki mevcut durumun sürdürülebilir olmadığını ifade ederek, ikinci el ürün fiyatlarının geçen senenin sıfır ürün fiyatlarına ulaştığını savundu.
‘Fiyatların ikiye katlanması normal’
Piyasadaki durumu garip karşıladıklarını ifade eden 17 yaşındaki Duygu Beçek ve Özden Miraç Yavuz, “İkinci el ürünlerin daha ucuz olması gerekirken fiyatları daha da arttı. Durum çok kötü... İkinci el ürünler daha da zarara sebep oluyor çünkü bazıları bozuk çıkıyor. Ondan dolayı yeni ürün alınması daha mantıklı. En azından temiz mal olduğuna emin olmuş oluruz. Fiyatların ikiye katlanması normal. Ülkemizin durumu kötü…” diye konuştu.
‘Bu resmen çıkarcılıktır’
İkinci eldeki fiyat artışını sıfır ürün fiyatlarının artmasına bağlayan 33 yaşındaki Kemal Sarmaşık ise “Vatandaşların ikinci el ürünleri tercih etmesinin sebebi sıfır ürünlerin değerinin üstünde satılmasıdır. Bu yüzden de insanlar haklı olarak ikinci el telefon, bilgisayar gibi ürünlere yöneldi. Bu resmen çıkarcılıktır. 3 bin liralık ürünü 7, 8 bin liraya satıyorlar. Alırsan al, almazsan alma. Ne yapıyor insanlar? İkinci ele yöneliyor. İkinci ele yöneldikleri zaman da ikinci el fiyatları artıyor. Ben kendi telefonumu 350 liraya ikinci el olarak aldım. İnsanlar yüklendikçe fiyatı 600-700 liraya çıkacak. Bu, insanların vazgeçmemesinden kaynaklanıyor” dedi.
‘Böyle bir şey olabilir mi?’
Döviz kurundaki artışın pek çok ürünün fiyatını yükselttiğini aktaran 29 yaşındaki İsmail Çiftçi, 8 yıllık telefonların bile geçen senenin sıfır ürün fiyatlarına satıldığını söyleyerek, “Bu da çok ciddi sorun oluşturuyor. Fiyatlar aşırı yüksek. Şu anda mesela en pahalı telefon iPhone 13 Pro, 40 bin lirayı buluyor. Böyle bir şey olabilir mi? Sonuçta telefon yani… Ne olursa olsun, hangi teknolojiyi barındırırsa barındırsın” yorumunu yaptı.
‘İnsanlar elindeki ürünü korumaya çalışıyor’
Çiftçi, tamire ilginin artmasını normal karşıladığını belirterek, “Mesela ikinci el bir telefon kullanıyorsunuz, değiştirmek istediğinizde değiştiremiyorsunuz. Alım gücünden dolayı… Ne yapacaksınız? Bozulduğunda mecbur telefoncuya gidiyorsunuz. O telefonla idare edilmeye çalışılıyor. Yüksek enflasyondan dolayı insanlar elindeki ürünü korumaya çalışıyor ama nereye kadar? Bu sürdürülebilir değil. Mesela telefonumu değiştirmeyi kesinlikle düşünmüyorum. Kur atağından önce almıştım. Gözüm gibi bakıyorum” diye konuştu.
