Emekliye ek zam teklifi dün Türkiye Büyük Millet Meclisi Plan ve Bütçe Komisyonu'nda onaylandı. Bu gelişmeyle en düşük emekli aylığı 10 bin liraya yükseltilmiş oldu.
Prof. Dr. Aziz Çelik, Ocak 2024'te gerçekleşen yüzde 37.57'lik altı aylık resmi enflasyona karşılık, toplu sözleşmedeki düzenlemeyle yüzde 49.25 zam alan memur ve memur emeklilerinin beklenmedik bir sürprizle karşılaşabileceğini ifade ederek, "7. Dönem Toplu Sözleşmesinde şaşırtıcı bir zam modeli var." dedi.
ANALİZ YAYINLADI
"Ocak 2024’te yüzde 37,57’lik altı aylık resmi enflasyona karşılık toplu sözleşmedeki düzenleme nedeniyle yüzde 49,25 zam alan memur ve memur emeklileri sonraki 6 aylık dönemlerde resmi enflasyondan daha düşük zam alacaklar" diyen Çelik, şöyle devam etti:
"Cumhurbaşkanı Erdoğan işçi ve Bağ-Kur emekli emekli aylıkları ile ilgili düzenlemeyi duyururken (16.01.2024) şöyle dedi:
'Tüm emeklilerimizin yıllık maaş artış oranları önümüzdeki temmuzda eşitlenecektir. Yılın ikinci yarısındaki maaş artışlarında memur emeklileri enflasyon farkını alırken SSK ve BAĞKUR emeklileri enflasyonun tamamını alacaklar.'
ÖNEMLİ BİR AYRINTI
Temmuz 2024’te memur ve memur emeklilerinin yasacağı şok bu cümlelerin arka planında yatıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan 7. Dönem Toplu Söyleşmesinde önemli bir ayrıntıyı ortaya koymuş oldu.
ENFLASYONUN ALTINDA ZAM
Memur-Sen konfederasyonu ve Kamu Görevlileri Hakem Heyeti ile Hükümetin ortak ürünü olan 7. Dönem Toplu Sözleşmesindeki acayip zam düzenlemeleri nedeniyle Temmuz 2024, Ocak 2025 ve Temmuz 2025 aylarında memurlar ve memur emeklileri resmi enflasyonun altında zam alacaklar. Böylece Ocak 2024’te almış oldukları artış geri alınacak.
7. Dönem Toplu Sözlenmesine göre memur ve memur emeklilerine 2024 ilk altı ayında yüzde 15 2024 2. altı ayında yüzde 10 2025 ilk altı ayında yüzde 6 2025 2. altı ayında yüzde 5 zam öngörüldü.
Geçmiş altı ayın TÜFE endeksi (resmi enflasyon) öngörülen bu artışlardan fazla olursa aradaki fark memur maaşlarına ve emekli aylıklarına ekleniyor.
Örneğin 2024 Ocak zammı şöyle hesaplandı. 137,57/106*1,15=1,4925 (yüzde 49,25 artış)
Bu formülün izahı şöyle: Temmuz 2023-Aralık 2023 arası resmi enflasyon 100’den 137,57’ye çıktı. Maaşlara ise Temmuz 2023’te yüzde 6 toplu sözleşme zammı yapılmıştı. Maaşlar toplu sözleşme zammıyla 100’den 106'ya çıkmıştı. Böylece 137,57/106 işlemi ile yüzde 29,78 enflasyon farkı bulundu. Bu fark da Ocak 2024 toplu sözleşme zammı oranında (%15) artırıldı ve toplam zam yüzde 49,25 oldu.
ŞEYTANİ ZAM MODELİ OLARAK AÇIKLADI
Ancak 7. Dönem Toplu Sözleşme zamlarında şeytani bir zam modeli saklı. Toplu sözleşme zamları enflasyona eklenmiyor. Tersine enflasyondan düşülüyor. Öte yandan her altı ayda bir toplu sözleşme zam oranı düşüyor (%15, %10, %6, %5 gibi). Bir önceki altı aylık dönemde uygulanan toplu sözleşme zammı resmi enflasyondan düşülüyor.
Bu modele göre Temmuz 2024’te memur ve memur emeklilerinin zamları ne olacak?
2024’ün ilk altı ayının resmi enflasyonu yüzde 20 olursa işlem şu şekilde olacak: 120/115*1,10=114,78 (yüzde 14,78). Böylece Temmuz 2024’te memurlar ve memur emeklileri resmi enflasyonun (%20-%14,78) 5,22 puan altında zam alacaklar.
2024’ün ilk altı ayının resmi enflasyonu yüzde 25 olursa işlem şu şekilde olacak: 125/115*1,10=114,78 (yüzde 19,56). Böylece Temmuz 2024’te memurlar ve memur emeklileri resmi enflasyonun (%25-%19,56) 5,44 puan altında zam alacaklar.
GERİ KALINACAK
Bu düşüş sonraki altı aylık dönemlerde de devam edecek. Böylece memurların ve memur emeklilerinin Ocak 2024’te aldıkları artış geri alınacak. Sonuçta 7. Dönem Toplu Sözleşmesi boyunca (2024-2025) memurlar ve memur emeklileri resmi enflasyonun altında zam almış olacak (Ayrıntılar tabloda görülebilir).
Oysa olması gereken. Toplu sözleşme zammının geçmiş enflasyonun üzerine eklenmesiydi. Böyle olsaydı Temmuz 2024’te 6 aylık resmi enflasyon yüzde 20 olduğunda memur ve memur emeklisi zammı yüzde 32 olurdu. Memurlar ve emeklileri refah payı almış olurdu. Şimdi refah payı bir yana resmi enflasyonun bile altında kalacaklar! Nasıl toplu sözleşme ama!
BU GERÇEKLERLE YÜZLEŞECEK
7. Dönem Toplu Sözleşmesinde şeytani bir zam modeli var. Memurlar ve memur emeklileri Temmuz 2024’te bu gerçekle yüzleşecekler.
