Sivrihisar’daki Surp Yerrortutyun Ermeni Kilisesi

Sivrihisar’daki Beş Bacalı Kilim’in hikayesi

1650’de inşa edilen, 1876’da yangın sonucu zarar gören kilisenin yerine 1881 yılında Ermeniler tarafından tekrar yapılmıştır. Asıl adı Surp Yerrortutyun olan 19. Yüzyılda baba-oğul-kutsal ruh üçlemesine inanılarak yapılmış Ortodoks kilisesidir. Kızıl kesme taştan yapıldığı için ‘kızıl kilise’ de denilmektedir.
Surp Yerrortutyun Kilisesi, dıştan doğu batı yönünde dikdörtgen, içte ise üç nefli bazilika planlı bir kilisedir. İki tarafında çan kuleleri bulunan kilisenin giriş kapısının üstünde dünya figürünün üzerinde iki aziz ve hemen altta bulunan kitabenin kenarlarında da iki kanatlı melek imgesi bulunmaktadır.
Belli belirsiz fresklerle bezeli kilisenin kuzey kısmında vaftiz odası, güney kısmında papaz odası bulunuyor. Kilisenin en tarafındaki pencerelerin üstünde her pencerede bir rakam şeklinde 1881 yılı yazılıdır.
Yapının ana giriş kapısından içeriye girildiğinde iki katlı bir yer, üst katta koro alt katta bir tarafta kadınlar bir tarafta erkekler olmak üzere iki bölümde cemaatin oturduğu anlaşılmaktadır.
1853-1854 yıllarında Kırım Savaşı sırasında savaştan kaçan Ermenileri Sultan Abdülmecit Anadolu’ya yerleştirir. Bu dönemde yaklaşık 4 bin 500 kişilik Ermeni topluluğu Sivrihisar’a yerleşir. Ancak 1930’lu yıllara ait mezar taşları da bulunduğundan daha önceki yıllarda da az da olsa Ermeni ailelerin yaşadığı bilinmektedir. En son olarak 1916 yılına kadar Sivrihisar’da yaşamışlardır. Restorasyonu yapılan tarihi kilise Sivrihisar Belediye Başkanı Hamid Yüzügüllü tarafından çevre düzenlemesi ve aydınlata çalışmaları gerçekleştirilerek ziyarete açılmıştır.
Evleri ve diğer yerleşkeleri dağın her iki tarafında eteklerine kuruluydu. Kitabesi; Cemaat üyelerinin yardımlarıyla kutsal üçlü (Surp Yerrortutyun) adına bir kilise inşa edildi. Patrik Nerses hükümranlığında, Mimar Minteş Panoyat tarafından 1881’de unutulmaz eseri Surp Yerrortutyun Kilisesi inşaa edildi.