Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi Türkiye'de 16 Nisan 2017 Referandumu'yla kabul edildi ve 9 Temmuz 2018 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandı.
Buna göre yürütme yetkisi ve görevi cumhurbaşkanı tarafından kullanılmaya başlandı, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin bazı yetkileri en üst makama aktarıldı.
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde bakanlar Meclis dışından atanabiliyor.
Dünyada bir benzeri olmayan ve “tek kişilik hükümet" olarak adlandırılan bu sistemde cumhurbaşkanı siyasi kararları verme konusunda tek yetkili makam. Bakanların hiçbir siyasi yetkisi ve meclise karşı sorumluluğu yok.
En fazla iki defa seçilebilen cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl. Cumhurbaşkanı kararnameler yoluyla yasama yetkisini kullanabiliyor.
Peki bu sistemin başkanlık sisteminden farklı neler?
Kuvvetler ayrılığı sistemi olan başkanlık sisteminde yasama ve yürütme organları birbirinden bağımsız seçilip görev yaparken, bizim sistemimizde cumhurbaşkanı veya TBMM, diğerinin görevine son verebilme imkanına sahip. Ayrıca yasama ve yürütme kuvvetleri arasında bir denetleme ve kısıtlama mekanizması bulunmuyor.
Kitabın dışına çıkıp gelelim pratiğe...
2017 yılındaki referandum öncesi propaganda yapan AK Parti'li siyasileri dinlediğimizde şu sözleri duyuyorduk:
- Türkiye uçacak.
- Bürokratik engeller ortadan kalkacak.
- Yapısal reformlar hızla hayata geçecek.
- Daha hızlı, etkili ve istikrarlı karar alma mekanizması kurulacak.
- Hızlı ve etkili yönetim, ekonomik büyümenin, refahın ve kalkınmanın garantisi olacak...
Vaatler daha uzar gider...
"Bu kardeşinize yetkiyi verin, görün bakın dolarla, faizle nasıl uğraşılır" sözü hala kulaklarımda...
Sonuç?
Koca bir hayal kırıklığı...
Ne uçan bir Türkiye, ne demokratik olgunluğu ülke geneline yayan bir anlayış, ne hızlı ve etkili bir yönetim, ne de ekonomik kalkınma...
Türkiye ekonomik refah ve kalkınmada uçmasa da döviz kurları, hayat pahalılığı, akaryakıt ve enerji fiyatlarında uçtu...
Peki vatandaş nasıl bakıyor 2018 yılından beri uygulanan Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine?
Yöneylem Araştırma'nın geçen ay yaptığı ankete göre seçmenlerin 66,4’ü parlamenter sistemi, yüzde 28,5’i Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini tercih ettiğini belirtmiş.
"Sizce Türkiye yürürlükteki Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemiyle mi yönetilmeli yoksa parlamenter sistemi geri döndürmelidir?” sorusu sorulan ankette katılımcıların yüzde 66,4’ü parlamenter sistemi tercih etmiş.
Bir başka anket firması ORC'nin çalışması...
Tarihi daha eski.
Aralık 2021
ORC anketinde, "Sistem değişikliği ile ilgili referandum olsa tercihiniz hangisinden yana olur?" sorusuna katılımcıların yüzde 57,8'i parlamenter sistem, yüzde 35,2 mevcut sistem derken yüzde 7'si kararsız kalmış.
Ankette "Sistem değişikliğiyle ilgili bir referandum yapılacak olsa tercihiniz hangisinden yana olur?" sorusuna katılımcıların yüzde 57,8'i "Parlamenter sisteme geçilmeli" yanıtını verirken, yüzde 35,2'si "Mevcut sistem devam etmeli" demiş.
Kararsızların oranı ise yüzde 7'de kalmış.
Buradan bakınca varın siz söyleyin...
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi isteniyor mu, Türkiye'ye yaramış mı?
