Pandemi belası tüm dünyayı sardığından bu yana küresel bir kriz yaşanıyor. Salgın ile mücadele yöntemi siyasetin de en belirleyicisi olmuş durumda. ABD seçimlerinde Trump gibi kişisel servette de çok güçlü bir ismin devrilmesi ve seçim sürecinde rakibi Biden’ın Trump’ı salgın üzerinden eleştirmesi dikkatlerden kaçmadı. Seçimin son haftasına girilirken de her iki adayın da Covid-19 aşısını ücretsiz dağıtılacağını vaat etmesi ABD için çok da alışık olunan bir durum değildi.
Sözün özü Covid-19 süreci tüm dünyada büyük bir kriz yaratmış durumda ve hükümetler bu krize yönelik vatandaşını koruma, kollama görevini yerine getirmeye çalışıyor. Konuyu ülkemize uyarlarsak çok ciddi önlemler alındığını söylememiz gerekiyor. Sokağa çıkma kısıtlamaları, bazı hizmet kolunda faaliyet gösteren işletmelerin kapatılması gibi tedbirler alınıyor ama yeni bir başka bir problem ortaya çıkıyor.
Dükkanları kapatılan bu insanların durumu...
Bu konu Eskişehir için de çok ama çok önemli. Çünkü Eskişehir’in gayri safi milli hasılaya (GSMH) katkı payına baktığımızda hizmet sektörünün çok önemli olduğunu görüyoruz. Meslektaşımız Deniz Çağlar Fırat ile Celalettin Kesikbaş’ın birlikte yazdığı “Eskişehir Hazır” kitabında da belirtildiği üzere hizmet sektörünün Eskişehir GSMH içindeki payı yüzde 45.
Hizmet sektöründen 2018 yılında kayıt içi 18.9 milyar TL’lik bir üretim olmuş. Yani 1 yıl içinde Eskişehir’de üretilen tüm mal ve hizmetlerin yüzde 45’i “Hizmetler” sektöründen yaşanmış. Sektör Eskişehir için çok ama çok önemli. Bu sektörün içinde bulunduğu durumun kentin tüm genelini çok olumsuz etkileyeceğini, gelirlerin azalacağını, tüketimin daralacağını ve kentin gerileyeceğini söylememiz gerekiyor.
Nitekim geçtiğimiz ay Ticaret Odası’nda bununla ilgili önemli bir toplantı yapıldı ve Başkan Metin Güler’den tarihi bir açıklama geldi. Güler dedi ki; “Devlet desteği olmazsa kepenk kapatmak kaçınılmaz.”
Restoran, kantin, lokanta sektörünün temsilcileriyle bir araya gelerek durum tespiti yapan ETO Başkanı Metin Güler; devletin desteği olmadan hizmet sektöründeki firmaların mevcut şartlarda birkaç içinde kapanabileceğini ve on binlerce çalışanın mağdur olabileceğini söyledi.
Toplantıda öne çıkan konu başlıklarını biraz açalım:
- TÜCCAR VE ESNAF GEÇMİŞ BORÇLARINI BİLE ÖDEYEMİYOR
Toplantıda konuşan ETO meslek komitesi üyelerinin altını çizdiği bir konu çok önemli. Diyorlar ki “Pandemi nedeniyle yalnızca ülkemizde değil tüm dünyada kısıtlamalara gidildi ancak dünyanın birçok ülkesinde kapatılan firmalara destek verildi. Bize verilmiyor”
Bu durumda ne olur?
Zaten yılın ilk çeyreğinde uygulanan kısıtlamalar ve işlerinin azalması nedeniyle tüccar ve esnaf geriden gelen borçlarını ödemekte zorluk çekiyor, bugün gelinen noktada ise devletin desteği olmadan tüccar ve esnafın kepenk kapatması kaçınılmaz
- NAKDİ DESTEK HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR
Eskişehirli restoran, kantin, lokanta sektörünün temsilcileri tarafından geçici olarak kapatılan ya da faaliyetleri kısıtlanan firmaların ödeme dengesinin bozuk olduğu ifade edilirken aynı zamanda kiradan vergiye, kredilerden işletme giderlerine kadar tüm borçlarının toplanarak uzun vadeli bir ödeme planıyla ötelenmesi gerektiğinin altı çizildi.
- İKİ BİNDEN FAZLA FİRMA VE 10 BİNLERCE ÇALIŞAN MAĞDUR
Toplantıda konuşan ETO Başkanı Metin Güler, tüccar ve esnafın yılın ilk yarısında başlayan pandemi ve beraberinde yaşanan kısıtlama tedbirleri nedeniyle zor zamanlar yaşadığını belirterek, turizm faaliyetlerinin azalması ve üniversitelerin uzaktan eğitim kararı alması ile sebebiyle hizmet sektöründe işlerin durma noktasına geldiğini dile getirdi.
Tüccar ve esnafın 6 ay önce aldığı kredi borçlarını bile ödenmekte zorluk çektiğini belirten Güler, yeni alınan kısıtlama kararıyla birlikte 2 binden fazla ETO üyesi firmanın ve bu firmalarda çalışan on binlerce kişinin zor durumda kalacağını belirtti.
- ACİL DESTEK PAKETİ HAZIRLANMALI
Kısıtlama kararını uygulayan firmalara istisnasız destek verilmesi gerektiğini belirten ETO Başkanı Metin Güler; vergi veya başka borcu olduğuna bakılmaksızın sektörde faaliyet gösteren tüm firmalara nakdi destek verilmesi gerektiğini dile getirdi. İşletmeleri kapanan firmaların bu şartlarda ayakta kalmasının mümkün olmadığını belirten ETO Başkanı Güler, sektörde faaliyet gösteren firmalar için acil destek paketinin hazırlanmasının önemine dikkat çekti.
HÜKÜMETİN EN BÜYÜK SINAVI BUDUR
Şimdi bu sektör can çekişiyor. Durumun çok ciddi yerlere gideceğini şimdiden söylememiz gerekiyor. Bu durum sadece bu sektörde faaliyet gösteren esnafı ve işletmecileri değil tüm kenti küçültüp, daraltacak bir süreç olacaktır. Küçülen bir Eskişehir ile karşılaşacağız.
İktidarın buna yönelik harekete geçmesi ve dükkanları kapatılmak zorunda bırakılan bu insanların işlerini yaparak geçimlerini sağlamaları ve şehri büyütmeleri için alternatif yolları bulması gerekiyor.
