Schrödinger'in kedisi, kuantum mekaniğini açıklamak için Erwin Schrödinger tarafından 1935'te ortaya atılan bir düşünce deneyidir. Bir kedi, radyoaktif bir atom, Geiger sayacı, zehirli gaz ve kapalı bir kutunun içinde hayal edilir. Eğer atom bozunursa, sayaç zehiri serbest bırakır ve kedi ölür; bozunmazsa kedi yaşar. Kuantum mekaniğine göre, atomun durumu gözlemlenene kadar "bozunmuş" ve "bozunmamış" durumlarının süperpozisyonundadır. Bu yüzden kedi de gözlem yapılana kadar hem "ölü" hem "canlı"dır.
Deney, kuantum dünyasının makroskopik dünyaya nasıl uygulanabileceği sorusunu sorgular.
Belki bir gazetecisiniz. Şehrinizde olup biteni şehrinizin atomları “bozunmuş” olana kadar gözlemleyip dile getiremiyorsanız size Schrödinger’in kedisi gibi hayatta da diyemeyiz hayatta değil de diyemeyiz. Ama süperpozisyondasınız.
Bir işletmede aşçı yardımcısı olarak çalışıyorsunuz. Menüde misafirlerinizin lezzetli bulmadığı, tercih etmediği bir yemeği biliyor bunun için bir çözüm üretmek ya da bildiklerinizi sorumlu aşçıya ve işletme müdürüne hatta belki işletme sahibine iletmiyorsanız siz bu deneydeki zehirli gazdan daha zehirli değil misiniz? Siz de Schrödingerin kedisi olmuşsunuz. Bu sizi bir süre daha süperpozisyonda tutar.
Bir şehir sakini, bir apartman komşusu, bir sitede ikamet eden bir komşu olarak çöpünüzü zamanında çıkarmıyor ve hergün temizlik görevlileri gittikten sonra kapı önüne koyuyor ve bundan da şikayetçi oluyorsanız atom “bozunmuş” Schrödingerin Kedisi de ölmüştür. Peki sizi durdurmayan iradeniz ve bu kural tanımazlığınız sizi Schrödingerin kedisi yapmıyor mu? Yani ne yaşıyorsunuz ne de yaşamıyor. Siz bu dengede tam bir süperpozisyondasınız.
Belki bir kamu yöneticisisiniz. Kurumunuz ve faaliyet alanınızda olup bitenlere karşı Geiger Sayacı zehiri serbest bırakana kadar fark edemiyorsanız siz de Schrödinger’in kedisinden farklı değilsiniz. Hayattasınız belki ama yaşamıyor diyenler de haksız değil. Tam bir dengedesiniz ve bir süre daha süperpozisyondasınız.
Belediye Başkanı, milletvekili, STK başkanı, kanaat önderi. Etrafında olup bitenlere karşı görmeden “bozunmuş” diyemem diyorsa Schrödinger’in kedisidir. Ne hayatta ne de ölü. Hayatta diyenler de haklı, ölü diyenler de haklı. Süperpozisyonu koruyabilirseniz siz tam bir dengedesiniz. Ama “atom bozunmuş” ise siz de tarihteki yerinizi çoktan almışsınız. Belki de haberiniz yok.
Gözlem yapılana kadar ne olursanız olun süperpozisyondasınız ve Schrödingerin Kedisi gibi bu dengeden memnuniyetsiz değilsiniz . Çünkü zehirin henüz size ulaşıp ulaşmadığını bilmiyoruz.
Ama bir zehir var ve atom hep dengede kalamaz. Bilmediğimiz bir anda bu sürecin içinde atom “bozunmuş” olur, zehir salınır ve Schrödingerin kedisine ulaşır.
Size bir iyi bir de kötü haberim var. İyi haber şu ki; Schrödingerin Kedisi deneyi teorik ve uygulanabilir değildir. Kötü haber ise birebir Schrödingerin deneyi olmasa da benzerleri ve yakınları kuantumcular tarafından çok kere deneyimlenmiş ve sonuca ulaşılmıştır.
Ve en önemli sonuç şu ki;
Gözlem yapıldığında “bozunmuş” ise ölüsünüz.
