Türkiye'de 1,8 milyon Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) emekçi kesiminin gözü, kulağı bu ay sonu çıkacağı söylenen düzenlemede.
Önceden sigortalıların emekli olabilmesi için yaş şartı yoktu.
"Oyun oynanırken" 1999 yılında değiştirilen yasa gereği kadınlarda 20, erkeklerde ise 25 yıllık prim ödeme sonucu elde edilen emeklilik hakkı; kadınlara 58, erkeklere ise 60 yaş şartı getirilerek sağlanır hale getirildi.
Yasanın yürürlük tarihinden önce emekliliğe hak kazanan ve emekli olmasına 2 yıl ya da daha az kalan sigortalıların hakları korundu.
Henüz emeklilik şartları oluşmayan sigortalı çalışanlar için ise yaş sınırı ve prim ödeme günü sayısı kademeli olarak artırıldı.
EYT'liler olarak bilinen ve sigortalı çalışanların hakları gözetilerek belirlenen yaştan daha erken emekli olabilecekleri bir geçiş süreci tasarlandı.
Geçiş süreciyle 1997 yılından önce sigortalı olanlara kademeli yılla emeklilik imkanı verildi. Kademeli Emeklilik Yasası kapsamında sigorta süresinin, prim gün sayısının ve yaş koşulunun birlikte sağlanması gerekiyor.
Başlangıcı 8 Eylül 1999 olarak kabul edilen EYT’liler, bu tarihten önce sigortalı olarak çalışmaya başlamış kişiler. Memur, SSK, Bağ-Kur ve tarım sigortalısı olan çalışanlar EYT’de kademeli emeklilik kapsamına dahil.
Buraya kadar EYT'lileri tanımladıktan sonra...
Peki merakla beklenen EYT düzenlemesini hükümet nasıl çıkaracak?
Tüm mesele bu...
Bu konuda sosyal güvenlik uzmanı Ali Tezel'e kulak vermek gerekiyor.
Konunun uzmanı Tezel, EYT düzenlemesine ilişkin bazı tereddütlerini dile getirdi.
Tezel, bu konuya ihtiyatlı yaklaşılması gerektiğine işaret ederek, daha önce "çift dikiş", "siyasi hayatıma mal olsa bile çıkarmam" diye sözler sarf eden Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın geçmiş yıllardaki kararlılığına dikkati çekiyor.
"Ne oldu da EYT'yi çıkarmaya karar verdiler?" diye sormayı da ihmal etmiyor...
Tezel, EYT düzenlemesinde duyduğu kaygıların başında maaş bağlama oranlarını düşürme ihtimali geliyor...
Sözü Tezel'e bırakalım, bakalım neler demiş:
"2008 yılında da reform yapılmıştı. Emeklilikte aylıkların hesaplama şekli değişti. Yüzde 70 olan aylık bağlanma oranını yüzde 28'e düşürdü AK Parti hükümeti. Yani İşe başladığından itibaren bir kişi kaç lira para kazandı ve bunun yüzde 70'i kaç liraya tekabül eder? Maaşı böyle belirleniyordu emeklilerin. 2008'de bu oranı yüzde 28'e düşürdüler. Şimdi yapılan düzenlemeyle aylık bağlanma oranını daha da gerileterek yüzde 20'ye düşürecekler sanıyorum. Yani ikinci bir yaş şartı gelmeksizin EYT'yi tamamen kaldırsalar bile hak ettikleri maaşı 4'te birine düşürecekler. Yani 10 bin lira değil de 2 bin 500 lira verecekler.
Şu anda yüzde 28 aylık bağlama oranıyla en düşük 900 lira emekli maaş bağlanıyor ama bu koşullarda 900 lirayla geçinme ihtimali sıfır olduğu için en düşük emekli maaşını 3 bin 500 liraya çıkardılar. Ama aynı hükümet, 2008 yılında var olan 'Emekli aylığı asgari ücretin yüzde 110'unun altında olamaz' yasasını kaldırmasaydı şu anda en düşük emekli aylığı 6 bin lira civarında olacaktı. Aylıkları 6 bin liraydı. Şimdi 3 bin 500 lira veriyorlar.
Bu EYT konusu Anayasa Mahkemesine gitmişti. Anayasa Mahkemesi 2001 yılında şöyle bir karar verdi: Emeklilik; emekli olunca ve her ay maaş yatırılınca kazanılmış haktır ama emekli olmayı bekliyor ve çalışıyorsan bu beklenen haktır. Beklenen haklarla ilgili hükümetler her türlü düzenlemeyi yapar. Anayasa Mahkemesi böyle bir karar verdi. 2008 yılından itibaren emekli olma yaşı 65'e çıkarıldı biliyorsunuz. 1 Mayıs 2008 tarihinden sonra işe girenler 65 yaşında emekli olacaklar. Üstelik o kadar düşük emekli aylığı alacaklar ki anlatamam.
Hükümet, bu EYT düzenlemesini hayata geçirmediği her ay bütçeden 10 milyar lira ödemekten kurtuluyor. O nedenle sürekli erteliyorlar çıkarmayı."
Buradan da anlaşılacağı üzere EYT'lilere haklarını verecekler ama nasıl verecekler halen net değil.
Umarım bir hayal kırıklığıyla karşılaşılmaz ve EYT'lilerin sorunları kökten hallolur.
Hepbirlikte bekleyip göreceğiz...
