Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün tanımlamasına göre, inme; vasküler nedenler dışında görünür bir neden olmaksızın, beyin kan akımının bozulması sonucunda beyin fonksiyonlarının hasarlanmış bölgeyle ilişkili olarak kaybına ait belirti ve bulguların hızla yerleşmesi ve bu bulguların 24 saatten daha uzun sürmesi ile karakterize klinik bir sendromdur. İnme, erişkin yaşamın nörolojik hastalıkları arasında sıklık ve önem açısından ilk sırada yer alır. Dünyada kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü ana ölüm nedeni olarak sayılmaktadır.
İnmeye neden olan risk faktörleri sağaltıcı ve koruyucu hekimlik açısından önem taşımaktadır. Herhangi bir risk faktörü veya risk faktörlerinin bulunması mutlaka inmenin gelişeceğini ifade etmemektedir, ancak inme gelişme olasılığının arttığını göstermektedir. Akut iskemik inmenin etkilerini tamamiyle tersine çevirebilecek tıbbi ve cerrahi yöntemler henüz saptanamadığından inme için risk faktörlerine sahip hastaların erken tanınması ve tedavisi inmeyi önleyebilmektedir.
RİSK FAKTÖRLERİNİ DEĞİŞTİRİLEBİLEN ve DEĞİŞTİRİLEMEYEN FAKTÖRLER OLARAK SINIFLANDIRMAK GEREKİR.
1.Değiştirilemeyen Risk Faktörleri
Yaş, cinsiyet, ve aile öyküsüdür.
2.Değiştirilebilen Risk Faktörleri
Kesinleşmiş faktörler:Tansiyon (HT), diyabet, kalp hastalıkları (iskemik, hipertansif, kapak hastalığı ve aritmiler), hiperlipidemi, sigara, geçirilmiş inme ve geçici iskemik ataktır.
Kesinleşmemiş veya yeni risk faktörleri: Ağır alkol kullanımı, obezite, beslenme alışkanlıkları, fiziksel inaktivite, hormon kullanımı, ve migrendir.
Değiştirilemeyen Risk Faktörleri
Yaş: İnme için en önemli risk faktörünün ileri yaş olduğu söylenebilir. Yaş ilerledikçe riskin arttığı bilinmektedir. Elli beş yaşından sonraki her dekatta inme riski iki kat artmaktadır .
Cinsiyet: Yetmişbeş yaşına kadar erkeklerin iskemik inme geçirme riski kadınlardan daha yüksek iken, yaşam boyu prevalans kadınlarda daha yüksektir. Kadınlarda yaşam süresi daha uzun olduğundan, her yıl daha fazla kadın inme nedeni ile ölmektedir.
Aile öyküsü: Birinci derece akrabalarda inme öyküsünün varlığı inme riskini arttırır. Benzer yaşam tarzları, beslenme alışkanlıkları ve bazı herediter özellikler gibi faktörler aile öyküsünün risk faktörü oluşunda rol oynamakta olabilir.
Değiştirilebilir Risk Faktörleri
Kesinleşmiş risk faktörleri:
1. Hipertansiyon: Hipertansiyon, hem serebral infarkt hem de intraserebral hemoraji için en önemli risk faktörüdür . Kan basıncı 160/95 mmHg üzerinde olan kişilerde inme riski artmaktadır .
2. Diyabet: İnme riskini 2 kat arttırmaktadır. Diyabetik kişilerde kan şekeri düzeyi iyi kontrol edilse bile, serebrovasküler hastalığın ilerlemesi yavaşlamamaktadır.
3. Kalp hastalıkları: İnme için önemli bir risk faktörüdür . Koroner arter hastalığı olan kişilerde inme riski iki kat artmıştır .
4. Hiperlipidemi: Asıl olarak 55 yaşından küçüklerde ilave bir risk oluşturmaktadır.Düşük dansiteli lipoproteinde artış iskemik kalp hastalığı için önemli bir risk faktörüdür. Serum total kolesterol düzeyinin yüksek olması, özellikle de 240-270 mg/dl değerlerinde olması inme riskini arttırmaktadır .
Kesinleşmemiş risk faktörleri:
1. Alkol kullanımı: Hafif ve orta derecede alkol kullanımı inme riskini azaltırken,yüksek düzeyde alkol kullanımı inme riskini arttırmaktadır . Günlük 2 kadehe kadar alkol tüketiminin iskemik inme riskini azalttığı öne sürülmektedir .
2. Obezite: Dolaylı olarak inme riskini arttırır. Kilo vermenin, diyabet kontrolü ve kan basıncı üzerine olumlu etkileri vardır. Abdominal obezitenin, bağımsız olarak inme riskini arttırdığı tespit edilmiştir .
3. Beslenme alışkanlıkları: Kişide diyabet ,tansiyon ve kolesterol düzeyini etkilediğinden dolaylı olarak inmenin meydana gelmesinde risk faktörüdür.
4. Fiziksel inaktivite: Düzenli fiziksel aktivite inme riskini azaltır. Bu azalma, diğer bilinen risk faktörlerinin (obezite, HT ve hiperglisemi vb) yanı sıra plazma fibrinojen düzeyinin azalması ve HDL kolesterol seviyesinin artışına bağlı olabilir . İnmeden korunma için “National Institute of Health” tarafından her gün 30 dakikalık egzersiz önerilmektedir .
5. Migren: Migren ve iskemik inme birlikte yaygın olarak görülmektedir. Fakat aralarındaki ilişki net olarak açıklanamamaktadır .
Sağlıkla kalın!
