Diz vücuttaki en büyük eklemdir ve hareket armonisi diğer eklemlerden farklıdır. Bunun nedeni eklemi oluşturan kemikler arasındaki ilişkidir. Kemiksel yapılar arasındaki uyumsuzluk eklemi çevreleyen kapsül bağ ve meniskuslarla giderilmeye çalışır. Bu yüzdendir ki eklemdeki düzenli çalışma güvenliği bu kapsül, bağ ve menisküslerle sağlanır.
Menisküs nedir?
İlk başta, görevi olmayan embriyolojik bir kalıntı olarak tanımlanmış olan menisküsün, günümüzde diz ekleminin normal fonksiyonları için çok önemli bir yapı olduğu bilinmektedir. Kıkırdak dokunun özelleşmiş bir formu olan meniskuslar insanda evrimlerinin en üst düzeyine ulaşmışlardır.
Menisküs ne işe yarar?
1.Yük taşıma:Dizi tam açma hareketinde, dizin dış kompartmanındaki yüklerin %70'i, iç kompartmandaki yüklerin yarısına yakın kısmı menisküsler tarafından taşınır .
2. Yük dağıtma: Menisküsler, femur ve tibia arasındaki temas yüzeyi alanını arttırarak, eklem kıkırdağında stres konsantrasyonunu engellerler .
3. Şok absorpsiyonu: dize gelen ani yüklenmelerde, menisküsler şok emici görevi yaparlar .
4. Ön çapraz bağın yetersiz olduğu durumlardaön-arka plandaki stabiliteye katkıda bulunmak.
Menisküs yırtıklarında 3 ana belirti vardır.
Ağrı
Şişlik
Kilitlenme
Merdiven inip-çıkarken ve çömelirken ağrının şiddeti artar.
Kilitlenme hissi:Yırtılan menisküs parçasının eklem aralığına sıkışması ile bükülen diz açılmakta zorlanır.Yırtıkları takiben dizde sıvı birikmesi olur ve hasta bu şişmeyi dolgunluk hissi olarak algılar.
Menisküs yapısı
Menisküs, genel olarak su (yaklaşık %65–75) ve kollajenden (%20–25) oluşur. Menisküslerin yapıları konusundaki en son yenilik, kanla beslenen bölümlerinin olduğunun ispatı olmuştur. Son 10 yıl içerisinde yapılan mikroskobik çalışmalarda geçmişte kansız birer yapı olarak bilinen meniskusların, kanla beslenen bölümlerininde olduğu ortaya gösterilmiştir. Kanlanma iç meniskusun %10-30'una dış meniskusun, %10-25'ine kadar yayılır. Ve kanlanan meniskus alanında diğer dokulardada gözlenen İyileşme yeteneği vardır.
Bu bilgilenmenin pratiğe uyarlılığı, geçmişdeki meniskusların iyileşmeyeceği düşüncelerinin yıkılmasıdır. Çünkü kanlanma olduğu sürece iyileşme de olabilecektir.
Meniskusların görevleri içerisinde en önemli bölümünü yük iletimi oluşturur. Yapılan biomekanik çalışmalar bu kıkırdakların yukarıdan veya aşağıdan gelen yüklenmeleri %40- 90'a varan oranlarda karşı tarafa ilettiğini göstermiştir. Meniskuslar çıkarıldığı zaman temas alanı büyük oranda azalmaktadır, bu da gelecekteki olumsuzluklara zemin hazırlanmaktadır. Bu bilgilerin öğrenilmesi meniskusların korunulması için daha çok nedene sahip olduğumuzu göstermişlerdir. Günümüzde meniskuslara yönelik olarak daha sınırlı girişimler yapılması burdan kaynaklanmaktadır.
Menisküs yırtığınızın onarıma uygun olmadığına karar verirse, yırtık olan menisküs parçası çıkartılır. Bu işleme menisektomi adı verilir.
Geçmişte en ufak bir problemin de rahatlıkla çıkartılarak feda edilen meniskuslar, artık dizin en saygın sakinleri olarak kabul edilmektedir.
Menisektomi sonrası diz biyomekaniği önemli derecede değişiklik gösterir. Bu değişimler çıkartılan menisküs miktarı ile doğru orantılıdır.
1.Eklem yüzleri arasındaki temas yüzeyi (contract area) azalır. İç menisküs menisektomi sonrası temas yüzeyi % 10, total menisektomi sonrası %75 azalır .
2. Birim alana düşen en yüksek temas kuvveti parsiyel medial (kısmi iç operasyon)menisektomi sonrası %65, total menisektomi sonrası %235 artar .
3. Menisküslerin amortisör etkisi kaybolduğu için daha az elastik olan eklem kıkırdağı günlük aktiviteler sırasında bile dinamik olarak anormal kuvvetler ile karşılaşır.
Kemik yoğunluğu ölçümlerinde, iç menisektomi yapılan ve en az 5 yıl izlemi olan hastalarda, maksimal yoğunluk alanının arka-iç kısmına doğru yer değiştirdiğini ve miktar olarak arttığını buldular. Bu artış total menisektomi yapılanlarda kısmi menisektomi yapılanlara göre daha fazladır.
Bütün bu biyomekanik değişimlere ek olarak menisektomi sonrası diz ekleminde önemli metabolik ve biyokimyasal değişimler meydana gelir. Bütün bu değişimlerin ortak sonucu, erken gelişen (kireçlenme)osteoartrittir.Menisektomi sonrası yüksek düzeyde sportif aktivitelerini devam ettiren hastalarda artrilik değişimler daha şiddetli olarak ortaya çıkar.Menisektomi sonrası değişikliklerin daha iyi anlaşılması sonucu son yirmi yılda menisküs cerrahisi daha konservatif hale gelmiştir.
Sağlıkla kalın..
